Beeldtaal

MA.AN thema

Een passend concept voor de plek neemt bij buro MA.AN veel verschillende vormen aan. Dit kan zitten in een vanzelfsprekend materiaalgebruik, natuurlijke inpassing of complementerende vormentaal. Naast deze ontwerpuitgangspunten kiezen we regelmatig voor het toevoegen van een extra laag; de laag van de taal. Binnen uiteenlopende projecten hebben we typografie gebruikt als beeld, als duiding van de plek en soms als een toegevoegd verhaal. Hiermee geven we de mentale beleving van de ontwerpen een extra dimensie.

Vanaf het prille begin van buro MA.AN bij het ontwerp Onderstroom tot aan de recent opgeleverd Dokbrug speelt deze fascinatie voor typografie en beeldspraak een rol. Er zijn in afgelopen 20 jaar een groot aantal beeldsprekende projecten opgeleverd waarvan hieronder een selectie.

Het (historische) verhaal van de plek

Voor een aantal locaties in Nederland zoals Uncle beach Vlissingen en de historische binnenstad van Zwolle heeft buro MA.AN informatieborden ontworpen waarop historische informatie over de plek wordt gedeeld met de bezoeker. Dit is directe informatieoverdracht en geeft de bezoeker context bij de plek. Door de naamgeving op de informatieborden is voor de bezoeker ook direct duidelijk waar hij zich bevindt.

Veel vaker kiezen we voor een indirecte verwijzing naar de (recente) historie van de plek, met een dichtregel, citaat uit archiefteksten of met een beeldend concept. De bezoeker wordt zo op subtiele wijze gewezen om zijn plek in de geschiedenis, de voor veel mensen vanzelfsprekende geachte plekken zijn niet altijd zo geweest.

NIEUWE MARKT FOLLIE

ONTWERP FOLLIE

REGT VAN DE JAGT

ONTWERP KUNSTWERK

SPOORWEG

ONTWERP UITZICHTPUNT

Voor onze follie op de Nieuwe Markt in Zwolle hebben we in zowel ontwerp als tekst gerefereerd naar de Botermarkthallen. De tekst op de nok, Dat deselve plaetse wel de naem ende gedaente, maer niet de daet van de markt heeft, is een verordening uit 1654 die aangeeft dat de functie van markt niet werkelijk die van een markt betreft. Deze tekst is passend bij zowel het gebruik als het ontwerp van de follie.

In ons ontwerp voor de kunstwerken op het entreegebied voor de wijk het Balkon in Maassluis refereerde we, binnen de Art-Decokaders van het stedenbouwkundig plan, eveneens naar de historie van de plek. In zowel het hekwerk als de natuurstenen kunstobjecten zijn teksten opgenomen uit historische documenten. In de polder waarop de wijk gebouwd is speelde zich namelijk een tragedie af tussen twee buitenplaatsen. Hugo Cornets de Groot (buitenplaats Heerlijkheid Noord Nieuwland) en Hendrik de Waart (buitenplaats ’t Ruyge Huysje) streden over het bezit van de polder met daarbij het Regt op de Jagt, het Regt op de Visscherij en het Regt op door- of overpat als inzet. In het hekwerk is deze laatste tekst Regt op door- of overpat opgenomen. De bezoekers die vanaf station Maassluis-West de wijk binnenkomen krijgen als het ware recht van overpad en worden er zo aan herinnerd dat de plek waar zij wonen vroeger een weelderige omgeving was.

In Zwolle ontwierpen een monument voor het spoor. Door de verplaatsing van het spoor is het oude Schelle viaduct komen te vervallen. Het historische landhoofd is ter herinnering aan het oude spoor gehandhaafd en hersteld. Om deze plek te accentueren is er een uitzichtpunt ontworpen. Het landhoofd voorzien van een grijs hekwerk met de tekst Spoor Weg, een knipoog naar het oude spoor.

DOKBRUG

ONTWERP BRUG EN GEDICHT

GROENMARKT

ONTWERP PLEIN EN ZITOBJECTEN

Bij ons ontwerp voor de Dokbrug in Vlissingen werd er vanuit de gemeente de wens geuit voor het toevoegen van een kunstwerk. Wij zagen direct de mogelijkheid om hier extra kwaliteit toe te voegen door het toepassen van een gedicht. Waar wij in ons ontwerp refereren naar de Scheldewerf doet ook dichter Wim Hofman dit in een toepasselijk gedicht. Het gedicht brengt je tijdens het wachten voor de brug even terug in de tijd.

In het recent door ons ontworpen Groenmarkt in Meppel passen we beeldtaal weer op een heel andere wijze toe. Als verwijzing naar de oude drukkerij aan het plein hebben wij een plein ontworpen als een letterbak. Een flexibel grid met verplaatsbare banken in de vorm van letters.

ONDERSTROOM

ONTWERP KUNSTWERK

WATERPAS

ONTWERP KUNSTWERK

WAL STADSHAGEN

ONTWERP KUNSTOBJECTEN

Duiding van de plek

Waar we in veel ontwerpen refereren naar het verleden zijn er ook ontwerpen die door middel van tekst duiding geven aan de plek. Met tekst om de toevallige passant bewust te laten worden van kwaliteiten of functie van de plek. Niet belerend maar enthousiasmerend. Een overstort van het riool verwordt tot een monumentale ingreep in de openbare ruimte langs de Crooswijksesingel. Onderstroom maakt wat onzichtbaar is, zichtbaar. De tekst in spiegelbeeld als ornamentaal hekwerk met blauw licht wordt spiegelend in het water leesbaar. Samen met het pad van putdeksels in het gras verandert de overstort van het riool zo tot een plek aan het water en verbeeldt de onderstromen in de stad.

De waterinlaat in de Bergsingel is samen met de andere singelkunstwerken onderdeel van het beter zichtbaar maken van het water in de stad. De waterinlaat is vormgegeven als een cascade en wordt beëindigd door een betonnen bank. De bank biedt uitzicht op de langgerekte singel en de skyline van Rotterdam. Zittend op de bank stroomt het water tussen je voeten, terwijl je kijkend naar de waterspiegel, de stedelijke ruimte ervaart als waterpas.

Bij de transformatie van de geluidswal naar een gevolgbeperkende wal met recreatieve fietsroute rond de wijk Stadshagen in Zwolle hebben wij ervoor gekozen een aantal kunstobjecten toe te voegen om duiding te geven aan de functie en kwaliteit van de plek. De wit betonnen objecten bij het kunstwerk doorzicht zijn voorzien van de tekst 2.00+ N.A.P om te laten zien tot welke hoogte het gat in de geluidswal opgehoogd zou moeten worden (met zandzakken) in geval van waterstijging. De fietser wordt op subtiele wijze gewezen op de gevaren van klimaatverandering.

Typografie van de plek

De grote variatie aan ontwerpen laat zien dat beeldtaal een bijna vanzelfsprekend onderdeel is van onze ontwerpopgave. Toch is het bij buro MA.AN geen must om tekst te gebruiken in onze ontwerpen en kiezen we er bewust voor om het in te zetten als het daadwerkelijk iets toevoegt. Maar zodra tekst onderdeel is van een opgave, dit kan zijn in een logo, naamvoering van de plek of een informatiebord op een brug zien we dit altijd als integraal onderdeel van het ontwerp en proberen wij altijd een passende typografie voor de plek te ontwerpen.